Niżankowice koło Przemyśla

Miejscowość Krasnopol, dzisiejsze Niżankowice, istniała już w latach 1377-1378. W r. 1431 nastąpiła fundacja miasta na prawie polskim, które w r. 1448 król Kazimierz Jagiellończyk przeniósł na prawo magdeburskie. Niżankowice były królewszczyzną wchodzącą w skład starostwa przemyskiego. Prawdopodobnie jednocześnie z lokacją w r. 1448 powstała rzymskokatolicka parafia p.w. Św. Trójcy, której fundację zatwierdził król Kazimierz Jagiellończyk dokumentem wydanym w Samborze 26 VIII 1451. W 1480 roku "panami Niżankowic" byli Koniecpolscy, potem Kmitowie a następnie Piaseccy. W wieku XV miasto słynęło z wyrobu piwa i miodu.

Najazdy tatarskie wielokrotnie nawiedzały miasto - m.in. w 1524 roku, kiedy to częściowemu uszkodzeniu uległ kościół parafialny. Z powodu tychże najazdów Niżankowice w XV i XVI wieku trzykrotnie były zwalniane z podatków i obciążeń (w latach 1496, 1502 oraz w 1527). W roku 1569 miasto uzyskało przywilej pobierania myta (za wozy przewożące sól i inne towary) za to, że mieszczanie zbudowali i własnym kosztem utrzymywali mosty i groble. Ustanowiono wówczas również wolny wyręb w lasach, wydano pozwolenie staroście na "szynkowanie gorzałki" oraz ustanowiono jarmarki na św. Trójcy i na św. Mikołaja. W XVII w. Niżankowice były już niemal nieustannie trapione przez najazdy tatarskie, klęski żywiołowei niepokoje wewnętrzne. W r. 1601 miasto złupiły oddziały starosty przemyskiego Jana Tomasza Drohojowskiego maszerujące na sejmik w Sądowej Wiszni. Sytuacja powtórzyła się w r. 1607, kiedy to wojska Jana Szczęsnego Herburta w nocy "na Trzech Króli" idąc na Przemyśl przepędziły oddziały Adama Stadnickiego i złupiły miasto. Tatarzy w wieku XVII atakowali Niżankowice co najmniej czterokrotnie: w latach 1620, 1621, 1624 i 1626. Zniszczenia były tak poważne, że miasto zostało w latach 1622 i 1626 zwolnione z podatków. Podczas tatarskiego najazdu zniszczeniu uległy ustawy cechowe, dlatego też spisano je na nowo - w 1621 dla szewców, a w 1623 dla płócienników i krawców. W czerwcu 1624 Tatarzy spalili kościół parafialny oraz miasto, zaś mieszkańców uprowadzili w jasyr. W 1647 roku uchwałą walnego sejmu koronnego w Warszawie wyznaczono w Niżankowicach skład win węgierskich, według praw składów koronnych. Niżankowice w niespokojnych latach 1600-1651 paliły się 7 razy, natomiast po najeździe Rakoczego w r. 1657 w mieście pozostało zaledwie 12 całych domów. Według lustracji z 1765 roku stwierdzono, że na środku rynku w Niżankowicach stał ratusz zbudowany w 1759 roku ("z podsieniami w koło na słupach dla przedawających"), domów w rynku było 26, zaś na przedmieściu 96. W 1772 roku po I rozbiorze Polski Niżankowice znalazły się w granicach monarchii austriackiej. W roku 1880 miał miejsce pożar, który zniszczył miasto.

Zubożali mieszkańcy, tak jak inni poddani z Galicji, na powrót obywatelami Polski stali się w 1918 roku, po 146 latach austriackich rządów. Powrót Niżankowic w granice II Rzeczypospolitej nie przebiegł łatwo i bezkonfliktowo. Na początku listopada 1918 roku wybuchła wojna polsko-ukraińska, która miała ogromne znaczenie dla odradzającej się Polski w odniesieniu do jej południowo-wschodnich granic. Ukraińcy proklamowali Zachodnio-Ukraińską Republikę Ludową, która toczyła wojnę z Rzeczypospolitą do 1919 roku. Przemyśl prawobrzeżny oraz przylegające tereny na początku konfliktu w listopadzie 1918 opanowane zostały przez siły ukraińskie, ale z biegiem czasu Ukraińcy byli wypierani w kierunku południowym i wschodnim. Walki Wojska Polskiego z Ukraińcami w grudniu 1918 roku przesuwały się coraz bliżej Niżankowic. Główne natarcie rozpoczęło się 11 grudnia 1918 roku w kierunku na Grochowce. 12 grudnia oddziały polskie w walkach z wojskami ukraińskimi posuwały się naprzód, zmuszając Ukraińców do wycofania się na linię Fredropol - Kormanice, wymuszając również wycofanie się ich wojsk z Hermanowic do Niżankowic, gdzie zostały wzmocnione przysłanymi posiłkami. 13 grudnia 1918 wojska polskie skierowały swe natarcie na północno-wschodnią część Kormanic, a po wzmocnieniu w tym samym dniu posiłkami zdobyły po krwawej walce Niżankowice. Wojska ukraińskie zagrożone przez oddziały polskie, które zajęły Fredropol i Kormanice, wycofały się na południowy brzeg Wiaru, obsadzając linię Podmojsce - Truszowice - Hujsko (obecnie Nowe Sady), przygotowując się do dalszej walki. Rozstrzygające uderzenie sił polskich nastąpiło 16.12.1918 na wieś Podmojsce. Rozbite wojska ukraińskie zmuszone były do odwrotu w kierunku Dobromila, który został zajęty przez Polaków bez oporu 17 grudnia. Walki toczone pod Niżankowicami w dniach 11-16 grudzień 1918 były bardzo zacięte i spowodowały znaczne straty po obu walczących stronach. Dla mieszkańców Przemyśla bardzo bolesnymi były straty poniesione przez polskie oddziały składające się głównie z młodzieży, gdyż w walkach pod Niżankowicami zginęło 13 osób. Straty ukraińskie nie były znane. Przynależność Niżankowic i całego ich rejonu do Polski przypieczętowana została więc krwawą ofiarą. Bez względu na toczone walki w następnych latach przyszło Polakom i Ukraińcom mieszkać wspólnie w rejonie Niżankowic przez ponad 20 lat okresu międzywojennego.