_Strona główna > Polska > Wrocław > Kościół św. Ducha

Obecny, historyczny herb Wrocławia

Polska

WROCŁAW


Kościół św. Ducha


Obecny, historyczny herb Wrocławia
Biuro nasze specjalizuje się m.in. w kwaterowaniu grup we Wrocławiu

Fot. 1. Fragment planu Wrocławia (Weinerów) z 1562
roku ukazujący drugi gotycki kościół Świętego Ducha

Pierwszy kościół pod wezwaniem Świętego Ducha znajdował się zupełnie w innym miejscu aniżeli dzisiejsza świątynia. Kościół ten był zlokalizowany na tzw. Nowym Mieście (Fot. 1) nieopodal Mostu Piaskowego przy dzisiejszej Hali Targowej. Pierwsza świątynia p.w. Ducha Świętego została zbudowana w stylu romańskim dzięki fundacji Henryka Brodatego przez opata Witosława w roku 1214. Jednocześnie obok kościoła wybudowany został szpital fundowany również przez Henryka Brodatego. Niestety w roku 1241 podczas najazdu tatarskiego obydwie budowle zostały zniszczone. W tym samym XIII stuleciu Henryk III odbudował w stylu gotyckim kościół jak również szpital. Świątynia (Fot. 2) pełniła funkcję parafii dla Nowego Miasta, ale od momentu przeniesienia parafii do kościoła św. Bernarda (dzisiaj: Muzeum Architektury) cały zespół Świętego Ducha zaczął chylić się ku ruinie.


Fot. 2. Reprodukcja miedziorytu J.G. Endler'a
"Kościół i szpital Świętego Ducha" przedstawiająca
drugą gotycką lokalizację.

Ostatecznie w 1597 roku dokonano rozbiórki kościóła i szpitala pod rozbudowę fortyfikacji miejskich a do dzisiejszych czasów przetrwała tylko nazwa ulicy Świętego Ducha. Przez ponad 300 lat nie było we Wrocławiu kościoła pod tym wezwaniem. Dopiero 30 kwietnia 1928 roku rozpoczęto budowę trzeciej świątyni pod wezwaniem Świętego Ducha, ale lokalizacja była już zupełnie inna niż dwóch poprzednich kościołów. Tym nowym miejscem była dzisiejsza ulica Nyska nieopodal ulicy Armii Krajowej. Budowę zakończono bardzo szybko, bo już 20 stycznia 1929, zaś konsekracji dokonał wrocławski kardynał Bertram. Świątynia zaprojektowana przez wrocławskiego architekta Hermanna Pfafferotta była kościołem filialnym parafii św. Henryka i dopiero 1 stycznia 1932 powstała nowa parafia Świętego Ducha. Kościół ten (Fot. 3) był okazałą sześcioprzęsłową budowlą wzniesioną na rzucie krzyża łacińskiego, zamkniętą prostokątną absydą. Po zachodniej stronie znajdowała się wysoka wieża zbudowana na planie kwadratu, nakryta namiotowym dachem.


Fot. 3. Wizerunek trzeciego kościoła
konsekrowanego w 1929 roku.

Świątynia zbudowana z cegły i pokryta dachówką była nowoczesną budowlą z elementami "gotycyzującymi". Kościół położony na Tarnogaju w południowej części Wrocławia narażony był na bardzo silny ostrzał i bombardowanie pod koniec II wojny światowej. Po upadku "Festung Breslau" świątynia zniszczona była w 70%. Ruiny rozebrano w 1954 roku, dlatego też funkcję kościoła przybrać musiała kaplica-barak przy ul. Kamienieckiej. Noszono się z zamiarem odbudowy kościoła w nowym kształcie na starych fundamentach, ale na przeszkodzie stał brak zgody ówczesnych władz. Opracowano dwa nowe projekty kościoła ale ostatecznie ze względu na brak zezwolenia na miejscu zburzonego kościoła wybudowano piekarnię, gdzie obecnie produkuje się "chleb chrupki". Dopiero w roku 1973 udało się rozpocząć budowę nowego kościoła w miejscu oddalonym od poprzedniego o około 300 metrów u zbiegu ulic Bardzkiej i Pięknej - miejscu dogodnym i eksponowanym. Na fragmencie przedwojennego planu (Fot. 4) pokazana jest lokalizacja trzeciego kościoła z 1929 roku (3) oraz współczesnego (4). Projektantami obecnego kościoła - pierwszego na Ziemiach Zachodnich - wybudowanego od podstaw byli: Waldemar Wawrzyniak, Jerzy Wojnarowicz oraz Tadeusz Zipser. Budowę z ramienia parafii prowadził ks. proboszcz Stefan Wójcik. Uroczysta konsekracja kościoła miała miejsce 8 października 1994 roku zaś w samej parafii mieszka prawie 13.000 osób.


Fot. 5. Obecny kościół - zdjęcie
z 19 czerwca 1994 roku, tj. przed malowaniem elewacji w 2004 roku (fot. M. Oziembłowski).


Fot. 4. Fragment planu miasta Wrocławia z początku 1945
roku pokazujący lokalizację trzeciego i czwartego
(współczesnego) kościoła Świętego Ducha.

 

Obecny - czwarty kościół p.w. Świętego Ducha (na około 2,5 tys. wiernych) jest architektonicznie bardzo ciekawy i pełen symboliki (Fot. 5). Wysokość budowli z krzyżem na wieży wynosi około 54 metry. Kościół zbudowany z cegieł pokryty jest dachem z miedzianą blachą o dynamice bryły przywodzącej na myśl ofiarny gest wznoszonych rąk i zarazem przyjmowania darów Ducha Świętego. W swoim wyrazie świątynia nawiązuje do elementów gotyckich katedr, ale bryła jest nietypowa i jedyna w swoim rodzaju. Kształt wieży, zgodnie z zamysłem architektów, nawiązuje do wieży opactwa w Kutnej Horze w Czechach - kraju, z którego Polska przyjęła wiarę chrześcijańską. Kościół jest dwukondygnacyjny - dolną część zajmuje niewielka kaplica. Charakterystyczną cechą budowli jest zgrupowanie w jednej bryle - kościoła oraz części mieszklanej. Był to jeden z warunków postawionych przez ówczesne władze przed wydaniem zezwolenia na budowę. Dlatego też mówi się żartobliwie, że jest to jedyny "kościół z plecakiem". Obok kościoła wzniesiona jest dzwonnica, na której zawisły cztery dzwony: "Stefan" (dedykowany ks. prymasowi Wyszyńskiemu), "Henryk Roman" (ks. kardynałowi Henrykowi Gulbinowiczowi), "Wincenty" (ks. bp Wincentemu Urbanowi) oraz "bezimienny" z umieszczoną inskrypcją: "Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego".
Tekst opracował oraz ryciny wyszukał Maciej Oziembłowski.
Ewentualne wykorzystanie materiału dozwolone tylko za zgodą autora.
_Strona główna > Polska > Wrocław > Kościół św. Ducha
AMIGO - Biuro Usług Turystycznych, ul. Nyska 68 lok.56, 50-505 Wrocław,
tel. (0-71) 72-555-76, tel. 0 606 99-80-60, fax: (0-71) 78-73-400, e-mail: amigo (at) amigo.wroc.pl lub amigo (at) polnet.cc
Strona AMIGO istnieje od kwietnia 1999 roku. Data ostatniej aktualizacji podstrony: 05.02.2005 - Maciej Oziembłowski (c)