|
Herb Województwa Ruskiego |
Dawne Kresy
(obecna Ukraina)
PODHORCE
|
Herb Województwa Ruskiego |
|
Miejscowość leży nieopodal Oleska i Złoczowa na skraju wzgórz Woroniaków opadających ku nizinie
nadbużańskiej. Król Władysław Warneńczyk nadał dobra podhoreckie i zahoreckie
dotychczasowemu ich dzierżawcy Januszowi Podhoreckiemu. Miejsce to zostało
docenione przez hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego
Stanisława Koniecpolskiego, który zakupił Podhorce wraz z sąsiednimi wsiami
i przystąpił w 1637 roku do budowy swojej rezydencji. Ta świetna siedziba
magnacka zbudowana "dla uciech smacznego wypoczynku po wojskowych
trudach" jest widoczna od strony Wołynia z odleglości wielu kilometrów.
Trzy pokolenia Koniecpolskich pracowały według konsekwentnego planu nad
nadaniem pałacowi w Podhorcach charakteru pomnika chwały rodowej. W 1682
roku Stanisław Koniecpolski młodszy zapisał dobra brodzkie wraz z Podhorcami
królewiczowi Jakubowi Sobieskiemu, ale ostatecznie trafiły one do Konstantego
Sobieskiego - młodszego syna Jana III. W 1720 roku pałac z dobrami nabyli
Rzewuscy, zaś Stanisław Mateusz Rzewuski był drugim hetmanem w Podhorcach.
Wsród dzierżących obiekt Rzewuskich był również Wacław Rzewuski znany
jako Emir Tadż ul-Fahr, bohater romantycznych opowieści i poematów. |
Widok zamku od strony kościoła |
Budynek XVIII-wiecznej karczmy |
|
Dziedziniec zamku |
Ostatnimi właścicielami Podhorzec
do II wojny światowej była rodzina Sanguszków. Książe Roman
Sanguszko pomny doświadczeń I wojny światowej ewakułował najcenniejsze
zbiory z Podhorzec i Gumnisk. Konwój złożony z ciężarówek browaru
gumniskiego w ostatniej chwili zdołał się przedostać do Rumuni,
a zbiory poprzez podróż przez Europę dostały się aż do dalekiej
Brazylii. Z części zbiorów podhoreckich powstała fundacja kulturalna,
która do dziś istnieje w Sao Paulo. Najcięższe czasy dla Podhorzec
to okres II wojny światowej. Rządy sowieckie oznaczały rabunek
i dewastację obiektu. Po wojnie w murach pałacu był szpital
chorych na płuca. W latach pięćdziesiątych miał miejsce pożar
pałacu, który zniszczył m.in. wspaniałe stropy sal I piętra.
Pomimo tego obiekt nadał pozostał atrakcyjny a w jego murach
kręcono wielokrotnie filmy, w tym "Potop" (wnętrze
uchodziło za filmowe radziwiłłowskie Kiejdany). W 1997 roku
pałac został przejęty przez Lwowską Galerię Sztuki i rozpoczęły
się skromne prace restauracyjne. Przeprowadzono wyburzenia ścian
działowych deformujących wnętrze odsłaniając tym samym pierwotną
strukturę obiektu. Stan pałacu jest obecnie nie najlepszy więc
remont będzie zapewnie długotrwały, ale co najważniejsze pierwszy
krok został już zrobiony. W Lwowskiej Galerii znajduje się znaczna
część dawnych zbiorów Rzewuskich, które może kiedyś powrócą
na dawne miejsce. Inna część kolekcji podhoreckiej znajduje
się obecnie w zbiorach Muzeum w Tarnowie, zaś archiwum Rzewuskich
i Sanguszków przechowuje się na Wawelu w Krakowie. Na terenie
pałacowym są również fortyfikacje typu bastionowego, zachowany
geometryczny ogród oraz XVIII-wieczny budynek karczmy (fot.).
|
|
Kościół św. Józefa |
W Podhorcach znajduje się również barokowy kościół pw. św. Józefa
fundacji hetmana Wacława Rzewuskiego zbudowany w latach 1752-63
jako świątynia zamkowa. Konsekracja świątyni miała miejsce w 1766
roku, zaś od 1861 roku był to kościół parafialny. W czasie I wojny
światowej jak również podczas walk z lat 1919-1920 Podhorce były
na pierwszej linii frontu, ale kościół szczęśliwie uniknął zniszczeń.
Niestety w lipcu 1944 roku uległ on uszkodzeniu i splądrowaniu,
zaś w 1945 - zamknięciu. Od roku 1991 świątynia jest w gestii
Lwowskiej Galerii Sztuki, a w 1993 rozpoczęto remont. Obiekt zbudowany
jako wysoka rotunda zwieńczona kopułą z latarnią osiowo powiązana
jest z pobliskim zespołem zamkowym. Obok kościoła przy drodze
prowadzącej do zamku stoją dwie XVIII wieczne figury: Matki Boskiej
Niepokalanej oraz św. Józefa. Kościół w Podhorcach to cenny zabytek
architektury XVIII wieku, który chociaż powstał w epoce baroku
to jest on przykładem rygorystycznie zastosowanych zasad klasycyzmu
co wynikało z upodobań hetmana Wacława Rzewuskiego. Świątynia
ta jest częścią wspaniałego założenia rezydencjonalnego, którego
blask dawnej świetności być może powoli zostanie przywrócony.
Nieopodal zespołu
pałacowego znajduje się również drewniana cerkiew pw. św. Michała
Archanioła z 1720 roku. Świątynia zbudowana jest na planie krzyża,
zaś centralną kwadratową nawę przykrywa masywna kopuła na osmiobocznym
bębnie. Była to świątynia unicka, którą po II wojnie zamieniono
na prawosławną. Cerkiew znajduje się na terenie starego cmentarza
gdzie oprócz "ruskich" nagrobków spotkać można również
i te z polskim tekstem. Przy drodze do Złoczowa, na tzw. "Pleśnisku"
znajduje się cerkiew św. Onufrego wraz z klasztorem Bazylianów
- obie budowle z XVIII wieku. |
Herb nad bramą wjazdową do zamku
|
|
Drewniana cerkiew św. Michała
z 1720 roku |
Krzyż na cmentarzu przycerkiewnym
z polskimi napisami |
|
Opracowanie
na podstawie dostępnej literatury i zdjęcia (C): Maciej Oziembłowski |
Więcej na ten temat:
Jan K. Ostrowski, 1998: Kresy bliskie i dalekie, Universitas, Kraków
Jacek Tokarski, 2000: Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie,
tom I, Burchard Edition, Warszawa
Adam Bujak, 1998: Zamki - kresowe strażnice Rzeczypospolitej, Bosz, Olszanica |
_Strona
główna > Opisy miejsc > Dawne
Kresy > Podhorce |
AMIGO - Biuro
Usług Turystycznych, ul. Forsycjowa 10, 51-253 Wrocław
tel. (0-71) 72-555-76, tel. 0 606 99-80-60, fax: (0-71) 78-73-400, e-mail: amigo (at) amigo.wroc.pl lub amigo (at) polnet.cc |
Strona
AMIGO istnieje od kwietnia 1999 roku. Data ostatniej aktualizacji podstrony:
16.02.2009 - Maciej Oziembłowski (c) |