_Strona główna > Opisy miejsc > Dawne Kresy > Podhorce

Herb Województwa Ruskiego

Dawne Kresy
(obecna Ukraina)

PODHORCE


Herb Województwa Ruskiego
Wyjazdy na dawne Kresy
Miejscowość leży nieopodal Oleska i Złoczowa na skraju wzgórz Woroniaków opadających ku nizinie nadbużańskiej. Król Władysław Warneńczyk nadał dobra podhoreckie i zahoreckie dotychczasowemu ich dzierżawcy Januszowi Podhoreckiemu. Miejsce to zostało docenione przez hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego Stanisława Koniecpolskiego, który zakupił Podhorce wraz z sąsiednimi wsiami i przystąpił w 1637 roku do budowy swojej rezydencji. Ta świetna siedziba magnacka zbudowana "dla uciech smacznego wypoczynku po wojskowych trudach" jest widoczna od strony Wołynia z odleglości wielu kilometrów. Trzy pokolenia Koniecpolskich pracowały według konsekwentnego planu nad nadaniem pałacowi w Podhorcach charakteru pomnika chwały rodowej. W 1682 roku Stanisław Koniecpolski młodszy zapisał dobra brodzkie wraz z Podhorcami królewiczowi Jakubowi Sobieskiemu, ale ostatecznie trafiły one do Konstantego Sobieskiego - młodszego syna Jana III. W 1720 roku pałac z dobrami nabyli Rzewuscy, zaś Stanisław Mateusz Rzewuski był drugim hetmanem w Podhorcach. Wsród dzierżących obiekt Rzewuskich był również Wacław Rzewuski znany jako Emir Tadż ul-Fahr, bohater romantycznych opowieści i poematów.

Widok zamku od strony kościoła

Budynek XVIII-wiecznej karczmy

Dziedziniec zamku

Ostatnimi właścicielami Podhorzec do II wojny światowej była rodzina Sanguszków. Książe Roman Sanguszko pomny doświadczeń I wojny światowej ewakułował najcenniejsze zbiory z Podhorzec i Gumnisk. Konwój złożony z ciężarówek browaru gumniskiego w ostatniej chwili zdołał się przedostać do Rumuni, a zbiory poprzez podróż przez Europę dostały się aż do dalekiej Brazylii. Z części zbiorów podhoreckich powstała fundacja kulturalna, która do dziś istnieje w Sao Paulo. Najcięższe czasy dla Podhorzec to okres II wojny światowej. Rządy sowieckie oznaczały rabunek i dewastację obiektu. Po wojnie w murach pałacu był szpital chorych na płuca. W latach pięćdziesiątych miał miejsce pożar pałacu, który zniszczył m.in. wspaniałe stropy sal I piętra. Pomimo tego obiekt nadał pozostał atrakcyjny a w jego murach kręcono wielokrotnie filmy, w tym "Potop" (wnętrze uchodziło za filmowe radziwiłłowskie Kiejdany). W 1997 roku pałac został przejęty przez Lwowską Galerię Sztuki i rozpoczęły się skromne prace restauracyjne. Przeprowadzono wyburzenia ścian działowych deformujących wnętrze odsłaniając tym samym pierwotną strukturę obiektu. Stan pałacu jest obecnie nie najlepszy więc remont będzie zapewnie długotrwały, ale co najważniejsze pierwszy krok został już zrobiony. W Lwowskiej Galerii znajduje się znaczna część dawnych zbiorów Rzewuskich, które może kiedyś powrócą na dawne miejsce. Inna część kolekcji podhoreckiej znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum w Tarnowie, zaś archiwum Rzewuskich i Sanguszków przechowuje się na Wawelu w Krakowie. Na terenie pałacowym są również fortyfikacje typu bastionowego, zachowany geometryczny ogród oraz XVIII-wieczny budynek karczmy (fot.).


Kościół św. Józefa

W Podhorcach znajduje się również barokowy kościół pw. św. Józefa fundacji hetmana Wacława Rzewuskiego zbudowany w latach 1752-63 jako świątynia zamkowa. Konsekracja świątyni miała miejsce w 1766 roku, zaś od 1861 roku był to kościół parafialny. W czasie I wojny światowej jak również podczas walk z lat 1919-1920 Podhorce były na pierwszej linii frontu, ale kościół szczęśliwie uniknął zniszczeń. Niestety w lipcu 1944 roku uległ on uszkodzeniu i splądrowaniu, zaś w 1945 - zamknięciu. Od roku 1991 świątynia jest w gestii Lwowskiej Galerii Sztuki, a w 1993 rozpoczęto remont. Obiekt zbudowany jako wysoka rotunda zwieńczona kopułą z latarnią osiowo powiązana jest z pobliskim zespołem zamkowym. Obok kościoła przy drodze prowadzącej do zamku stoją dwie XVIII wieczne figury: Matki Boskiej Niepokalanej oraz św. Józefa. Kościół w Podhorcach to cenny zabytek architektury XVIII wieku, który chociaż powstał w epoce baroku to jest on przykładem rygorystycznie zastosowanych zasad klasycyzmu co wynikało z upodobań hetmana Wacława Rzewuskiego. Świątynia ta jest częścią wspaniałego założenia rezydencjonalnego, którego blask dawnej świetności być może powoli zostanie przywrócony.

Nieopodal zespołu pałacowego znajduje się również drewniana cerkiew pw. św. Michała Archanioła z 1720 roku. Świątynia zbudowana jest na planie krzyża, zaś centralną kwadratową nawę przykrywa masywna kopuła na osmiobocznym bębnie. Była to świątynia unicka, którą po II wojnie zamieniono na prawosławną. Cerkiew znajduje się na terenie starego cmentarza gdzie oprócz "ruskich" nagrobków spotkać można również i te z polskim tekstem. Przy drodze do Złoczowa, na tzw. "Pleśnisku" znajduje się cerkiew św. Onufrego wraz z klasztorem Bazylianów - obie budowle z XVIII wieku.


Herb nad bramą wjazdową do zamku

Drewniana cerkiew św. Michała z 1720 roku

Krzyż na cmentarzu przycerkiewnym z polskimi napisami
Opracowanie na podstawie dostępnej literatury i zdjęcia (C): Maciej Oziembłowski
Więcej na ten temat:
Jan K. Ostrowski, 1998: Kresy bliskie i dalekie, Universitas, Kraków
Jacek Tokarski, 2000: Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, tom I, Burchard Edition, Warszawa
Adam Bujak, 1998: Zamki - kresowe strażnice Rzeczypospolitej, Bosz, Olszanica
_Strona główna > Opisy miejsc > Dawne Kresy > Podhorce
AMIGO - Biuro Usług Turystycznych, ul. Forsycjowa 10, 51-253 Wrocław
tel. (0-71) 72-555-76, tel. 0 606 99-80-60, fax: (0-71) 78-73-400, e-mail: amigo (at) amigo.wroc.pl lub amigo (at) polnet.cc
Strona AMIGO istnieje od kwietnia 1999 roku. Data ostatniej aktualizacji podstrony: 16.02.2009 - Maciej Oziembłowski (c)