_Strona główna > Opisy miejsc > Dawne Kresy > Złoczów

Herb Województwa Ruskiego

Dawne Kresy
(obecna Ukraina)

ZŁOCZÓW


Herb Województwa Ruskiego
Wyjazdy na dawne Kresy
Złoczów położony jest na wschód od Lwowa na trasie do Tarnopola, stosunkowo niedaleko od miejscowości Podhorce i Olesko. Za czasów Zygmunta Starego właścicielem Złoczowa był Władysław Sieniński, którego miasto w 1523 roku uzyskało przywilej prawa magdeburskiego. Następnymi właścicielami Złoczowa byli wielkopolscy Górkowie, a od 1592 roku Marek Sobieski - dziadek króla Jana III. Wnuczka króla Maria Karolina de Bouillon sprzedała swe dobra wraz ze Złoczowem księciu Michałowi Kazimierzowi Radziwiłłowi zwanemu "Rybeńko". Po nich była jeszcze rodzina Sapiehów, a od początku XIX wieku - Komarnickich. Upadek Złoczowa miał miejsce na przełomie XVIII i XIX wieku, kiedy to w 1797 nastąpił ogromny pożar miasta. Zamek zbudowany w latach 1634-1636 przez wojewodę Jakuba Sobieskiego ma kształt XVII wiecznej twierdzy bastionowej z kamiennymi obwarowaniami. Niestety w 1672 roku zamek padł - zdobyli go Turcy.

Dziedziniec zamku: z lewej strony "pawilon chiński", z prawej rezydencja Sobieskich

Bastion zamkowy z wieżyczką strażniczą

Popijarski kościół rzymskokatolicki

Dwa lata później król Jan III Sobieski w rejonie Złoczowa wyznaczył miejsce koncentracji wojsk przed marszem na Turków. W 1675 roku hetman Stanisław Jabłonowski zatrzymał tutaj ogromny zagon tatarski, zaś w 1690 roku Tatarzy zagrozili swoim "wypadem" przebywającemu w Złoczowie królowi. Zamek od 1834 roku służył jako koszary, a od 1873 stał się po wykupie przez Austriaków więzieniem. W okresie II wojny światowej miejsce to było kaźnią NKWD i gestapo. Obecnie zamek należy do Lwowskiej Galerii Sztuki i trwają tutaj prace konserwatorskie przy współudziale polskich instytucji. Wnętrze twierdzy składa się m.in. z budynku bramnego, wydłużonego gmachu rezydencji Sobieskich oraz tzw. "pawilonu chińskiego". Duża surowa bryła rezydencji Sobieskich jest ucieleśnieniem ideału budowli obronnej, której właścicielem był rycerz - obrońca ojczyzny. Sobiescy uchodzili za takich rycerzy i w praktyce realizowali określone założenia architektonicze. Całość usytuowana jest na południowo-wschodnim krańcu miasta na płaskowyżu, leżącym na skraju pasma Woroniaków. Zamek zbudowany na planie czworoboku otoczony jest pięciobocznymi bastionami na narożach. Bastiony usypane z ziemi a od strony zewnętrznej wzmocnione ciosanym kamieniem są przykładem umocnień, które po raz pierwszy zastosowano w Wiśniczu koło Krakowa. Główną linię obrony otaczał głęboki rów, zaś w wałach od wewnątrznej strony znajdowały się kazamaty. Na wieżyczkach strażniczych zachowały się do dzisiaj herby Sobieskich.

W Złoczowie oprócz zamku na uwagę zasługują również świątynie - kościół oraz dwie cerkwie. Kościół popijarski powstał wraz z kolegium Pijarów około roku 1730 dzięki fundacji królewicza Jakuba. Austriacy w 1788 roku skasowali kolegium pijarskie a kościół zamienili w magazyn. Funkcja sakralna została przywrócona światyni w 1838 roku, kiedy to dawny XVII wieczny rzymsko-katolicki kościół parafialny objęli unici, a rzymscy katolicy dostali kościół popijarski. Obecny kształt fasady pochodzi z 1878 roku, kiedy to starając się nawiązać do architektury XVIII wieku dobudowano od frontu wieżę tworząc charakterystyczny asymetryczny układ (fot.). Kościół nieprzerwanie pełni swoją funkcję sakralną od 1838 roku i w czasach Związku Radzieckiego był jednym z nielicznych czynnych pomiędzy Lwowem a dawną granicą Polski na Zbruczu. Dzięki temu w kościele zachowało się całe zabytkowe wyposażenie, zaś miejsce to było ostoją polskości.


Herb na jednej z wieżyczek strażniczych
Obecna cerkiew Zmartwychwstania to były rzymskokatolicki kościół parafialny wzniesiony w latach 1624-26 dzięki fundacji Jakuba Sobieskiego. W 1838 roku na mocy ugody pomiędzy parafianami obrządku łacińskiego i unickiego świątynia zastała przekazana tym ostatnim. Wschodnia część budowli o kształcie trójliścia jest charakterystyczna dla dawnych wschodnich ziem Rzeczypospolitej. Druga cerkiew złoczowska pod wezwaniem św. Mikołaja pochodzi z XVI wieku. Dekoracyjną barokową fasadę datuje się na 1765 rok. Bryła świątyni jest dobrym przykładem daleko posuniętej integracji architektury kościołów wschodniego i zachodniego na terenie Rzeczypospolitej. Obok stoi dzwonnica i kapliczka - prawdopodobnie nowowybudowana.

Wnętrze rzym.-kat. kościoła popijarskiego

Unicka cerkiew Zmartwychwstania

Cerkiew św. Mikołaja
Opracowanie na podstawie dostępnej literatury i zdjęcia (C): Maciej Oziembłowski
Więcej na ten temat:
Jan K. Ostrowski, 1998: Kresy bliskie i dalekie, Universitas, Kraków
Jacek Tokarski, 2000: Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, tom I, Burchard Edition, Warszawa
Adam Bujak, 1998: Zamki - kresowe strażnice Rzeczypospolitej, Bosz, Olszanica
_Strona główna > Opisy miejsc > Dawne Kresy > Złoczów
AMIGO - Biuro Usług Turystycznych, ul. Forsycjowa 10, 51-253 Wrocław
tel. (0-71) 72-555-76, tel. 0 606 99-80-60, fax: (0-71) 78-73-400, e-mail: amigo (at) amigo.wroc.pl lub amigo (at) polnet.cc
Strona AMIGO istnieje od kwietnia 1999 roku. Data ostatniej aktualizacji podstrony: 16.02.2009 - Maciej Oziembłowski (c)